ZEMİN ETÜDÜ NEDİR?
Zemin Etüdü, yeraltı katmanlarının lokasyonlarını ne durumda olduklarını, ne tür jeolojik yapılardan oluştuklarını, katmanların hangi derinlikte olduğu ve kalınlıkları, kayaçların yoğunluğu, elektriğe karşı özdirençlerini, katmanların sismik hızlarını ve ortamlar arası ivmeleri, yeraltı suyu derinliği ve tabakaların devimsel parametrelerini, deprem esnasında sergiledikleri duruşları tespit amacıyla yapılan analize zemin etüdü denir.
ZEMİN ETÜDÜ NASIL YAPILIR?
Zemin Etüdü yapmanın amacı, ilgili arsanın / alanın yapı öncesinde gerekli analizlerini yapmaktır. Bu analizler ile o bölgenin kayaç yapısına, bu kayaçların deprem karşısında gösterdiği duruşa, bahse konu bölgenin fay hattında olup olmadığını veya fay ile olan mesafesininin belirlenmesi gibi etkenler nedeniyle önemlidir. O bölgede yapılan sondajlar ile çeşitli derinliklerden örnekler alınarak kayaç tipleri tespit edilerek, zeminin sertliği, su ile etkileşime girildiğinde verdikleri tepkiler, yeraltı suyu bulunup bulunmadığı gibi veriler de öğrenilmektedir. Bu veriler ışığında alanın inşaata elverişli olup olmadığı belirlenmektedir.
Zemin etüdü, yapılacağı amaca göre farklı yöntemler ile yapılmaktadır. Bu yöntemlere istenen veriler yön vermektedir. En önemli yöntemlerin başını ise “ Sismik, Elektrik, Manyetik, Elektromanyetik, gravite ve Radyoaktivite gibi uygulamalar çekmektedir.
*İlk önce zemin etüdü gereken / istenen arazi incelenerek jeolojik ve jeo-teknik bakımdan zeminin özellikleri belirlenir.
*İlgili alana sondaj çalışmaları yapılarak numuneler alınır ve analiz için üniversitelerin Jeoloji Müh. Bölümlerine veya laboratuvarı bulunup analiz yeteneği olan firmalara numuneler gönderilir.
*Yeraltı radarları sayesinde mevcut yapılar belirlenir.
ZEMİN ETÜDÜ ESNASINDA HANGİ BİLGİLERE ULAŞILIR?
*Sismik kayma dalgaları P ve S dalgaları; Bu dalgaların periyodu ve gerçekleştiği katmanlar zeminin deprem konusundaki duyarlılığı ölçmek,
*Zeminin ivme spectrum katsayıları; (Tb-Ta) Deprem yükü azaltma katsayısı saptanmasında,
*Zemin Hakim periyodu; Bu değer ile bina öz periyodunun rezonansa girmemesi,
*Olması muhtemel bir depremde inşaat zemininde meydana gelebilecek olan deprem ivmesi,
*Zemin emniyet gerilemesi; Zeminde meydana gelen deformasyonu engellemek ve depremin yatay yükünün optimum seviyede tutulmasını sağlamak,
*Yeraltı suyu seviyesi; Depremin şiddetini arttırır, zemin emniyet gerilemesi indirgemesi ve sıvılaşma potansiyelinin irdelenmesi ,
*Dinamik ve Elastik parametreler; Zeminde meydana gelen makaslanma, katılık, gözeneklilik, zeminin suya doygunluğu ve dinamik deformasyona olan direnç tespiti,
*Yerel zemin sınıflaması; İlgili zeminin karakteristik özelliğininin belirlenmesi ve bu özelliklere göre oto kontrol mekanizması oluşturulması gibi bilgilere ulaşılır.
Bu bilgiler ışığında, zemin ile alakalı değerler göz önünde bulundurularak yapılması düşünülen bina hakkında, ilgili alanın zemininin uygunluğu açısından ayrıntılı bir raporlama gerekmektir. Bina yapımında kullanılacak temel tipine göre her derinlik için taşıma gücü ve oturma oranı hesaplanarak, temelin projesinde kullanılmak üzere gereken rakamsal parametrelerin çıkarılması gerekir. İnşaat yapılacak olan zeminde, temel tipi ve bunun yanında boyut-derinlik gibi bilgiler de biliniyorsa hesaplamalar bu ihtiyaçlara göre hesaplanmalıdır.
